Εδώ η πέτρα είναι παιδί μας…
Μέσα σε αυτή την φράση, που ο ανώνυμος Μάστορας μοιράστηκε στη διάρκεια δεκατιανού με τους συντρόφους του στο «Μπουλούκι» στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, κρύβεται όλο το μεγαλείο των ανθρώπων που, έστω και σε πολύ δύσκολα χρόνια, συνέβαλλαν στην ανάπτυξη του τοπικού πολιτισμού, με πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Με κύριες ασχολίες – για την αυτάρκεια του σπιτικού τους - την τοπική γεωργία και την κτηνοτροφία και με το «σαράκι» της δημιουργίας. οι άνθρωποι αυτοί έδωσαν, στον τόπο τους αλλά και σε άλλα μέρη σε Ελλάδα και στα ξένα, εξαιρετικά δείγματα της ιδιαίτερης τεχνικής τους. Τα δείγματα αυτά χρονολογούνται στα μέσα του 16ου αιώνα, αιώνας που χαρακτηρίζεται από συνεχείς πληθυσμιακές ανακατατάξεις. Με κύριο μέσο έκφρασης το χέρι τους και το μυαλό τους εξελίχθηκαν σε φημισμένους «Μάστορες» της πέτρας, του ξύλου δημιουργώντας μοναδικά έργα είτε σε κατασκευές σπιτιών, γεφυριών είτε σε αγιογραφίες ή ξυλόγλυπτα.
Στα τέλη του 19ου αιώνα «Μπουλούκια» από τους Πληκάδες (Πληκάτι), τους Σιονιάδες (Χιονιάδες με φημισμένους αγιογράφους), το Λισκάτσι (Ασημοχώρι), το Τούρνοβο (Γοργοπόταμος), τη Σέλτση (Οξυά), τη Φυτόκο (Θεοτόκος), τη Βούρμπιανη, την Πυρσόγιαννη, την Καστάνιανη (Καστανέα), τη Μπλίσγιανη (Λαγκάδα), το Λούψκο/Λυκόραχη (Κεφαλοχώρι), τη Ζέρμα (Πλαγιά) και το Κάντσικο (Δροσοπηγή) μεταφέρουν την τέχνη, το ήθος και το σεβασμό στο απέριττο, σε όλο τον Κόσμο, από την Αιθιοπία, το Κογκό, το Χαρτούμ (Σουδάν), την Περσία και την Αίγυπτο, μέχρι το Βλαδιβοστόκ (Ρωσία), και από τα βάθη της Τουρκίας, τη Σμύρνη και τη Προύσα μέχρι τη Γαλλία και την Αμερική. Και όχι μόνο από αυτά αλλά και από τη Στράτσιανη (Πύργος), τη Φούρκα, το Κεράσοβο (Αγία Παρασκευή), τη Μεσαριά (Μόλιστα), το Γαναδιό, την Κορτίνιτσα (Νικάνορας), το Μποτσιφάρι (Μοναστήρι), τη Βράνιστα (Τράπεζα), τον Ίσβορο (Αμάραντος), την Σταρίτσανη (Πουρνιά), την Πλάβαλη (Αγία Βαρβάρα), το Μπλιθούκι (Πυξαριά), το Πεκλάρι (Πηγή), το Γκριζμπάν (Ελεύθερο).
Όλοι τους οργανωμένοι σε «Μπουλούκια» με ιδιαίτερη προσήλωση στην ιεραρχία και σε άγραφους (μεταξύ τους) κανόνες κάνουν το μεράκι τους αλλά και την ανάγκη τους για δουλειά, διαβατήριο για άλλους τόπους μεταλαμπαδεύοντας την τέχνη τους σε ξένους τόπους δίνοντας άριστα έργα τέχνης και ζωή σε σχολεία και εκκλησίες, σε γεφύρια και μύλους, σε αρχοντικά και σεράγια, σε λουτρά και τζαμιά, σε καλντερίμια και μνημεία. Όλα τα δημιουργήματά τους τρεις αιώνες τώρα στέκουν αγέρωχα προσθέτοντας αισθητική αξία, καλλιτεχνική αρετή και αρχιτεκτονική ανάπλαση στις τοπικές κοινωνίες. Με την αξία τους, η ανώνυμη λαϊκή μούσα τους έκανε «κτήμα στο μουσικό της κόρφο». Η Μαστοριά τους όμως δεν απεικονίζονταν μόνο στα δημιουργήματά τους εκεί στα ξένα, αλλά με το μοναδικό τους ήθος καθώς και την πίστη στην ιεροτελεστία της δημιουργίας μετέφεραν πίσω στον τόπο τους ότι θετικό τους επηρέασε στη διάρκεια της δράσης του στα ξένα.
Δήμος Μαστοροχωρίων
Τα Μαστοροχώρια ανήκουν στο Νομό Ιωαννίνων χτισμένα δε στις πλαγιές του Γράμου, αριστερά και δεξιά του Σαραντάπορου αγγίζοντας τις κορυφές του αποτελούν το τελευταίο διοικητικό σύνορο μεταξύ Ηπείρου και Β.Δ. Μακεδονίας καθώς και με την Αλβανία. Το 1997 και με την εφαρμογή του σχεδίου «Καποδίστριας», ιδρύθηκε ο Δήμος Μαστοροχωρίων, ο οποίος αποτελείται από 12 χωριά, με συνολική έκταση 271.160 στρεμμάτων και 2.072 κατοίκους (απογραφή 2001). Έδρα του Δήμου είναι η Πυρσόγιαννη.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε www.mastorohoria.gr